Stopnie

Stopnie harcerskie są zdobywane w harcerstwie poprzez zdobycie określonej ilości wiedzy i umiejętności. W Związku Harcerstwa Polskiego jest sześć stopni harcerskich oraz trzy stopnie instruktorskie, zgodnie z Uchwałą nr 40/XXXII Rady Naczelnej ZHP z dnia 15 czerwca 2003 r. Poszerzanie swojej wiedzy oraz umiejętności niezbędnych do zdobycia stopnia jest niezwykle ważne. Inspiruje to bowiem do dalszego samorozwoju jak i aktywniejszego życia harcerskiego.

System stopni harcerskich

Dla harcerki i harcerza stopień jest wyzwaniem, które pozwala zmierzyć się z samym sobą. Kolejne stopnie wskazują im pożądane cechy charakteru i wyznaczają etapy osiągnięć życiowych. Każdy stopień jest dla harcerki i harcerza także celem, którego osiągnięcie jest dostrzegane w środowisku.

Czas zdobywania stopnia nazywamy próbą, bo daje możliwość sprawdzenia siebie, wykazania się w konkretnym działaniu postawą, wiedzą i umiejętnościami.

Dla drużynowych stopnie harcerskie są instrumentem wychowawczym, czyli środkiem, za pomocą którego realizują podstawowy program harcerskiego wychowania i uwzględniają indywidualny rozwój harcerki i harcerza. Przez zdobywanie stopni drużynowi wprowadzają harcerki i harcerzy na drogę systematycznej pracy nad sobą, uczą ich pokonywania kolejnych progów i łączenia własnych dążeń z działaniem w zespole.

Układ wymagań kolejnych stopni różni się ze względu na specyfikę poszczególnych grup wiekowych. Ważne jest również to, by zakres wymogów na dany stopień był ściśle określony. Pomaga to uniknąć rażących różnic w wiedzy harcerskiej pomiędzy harcerzami tego samego stopnia z różnych drużyn, hufców czy chorągwi.

Próba harcerki/próba harcerza

Staram się zasłużyć na miano harcerki/harcerza. Chcę poznać harcerstwo i dostosować się do jego wymagań, określonych w prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Chcę przebywać w zastępie (patrolu) i drużynie.

Czas trwania próby

• Zalecany czas trwania próby: 3 – 6 miesięcy.

Wymagania próby

1. Znam i rozumiem treść Przyrzeczenia Harcerskiego.
2. Znam i rozumiem Prawo Harcerskie.
3. Znam i rozumiem symbolikę krzyża harcerskiego, lilijki i koniczynki. Potrafię wyjaśnić, do czego zobowiązuje harcerskie pozdrowienie „Czuwaj”.
4. Znam hymn harcerski i umiem go zaśpiewać.
5. Kompletuję swój mundur harcerski.
6. Systematycznie uczestniczę w zbiórkach zastępu i drużyny.
7. Wykonałam/em z zastępem (patrolem) przynajmniej jedno zadanie zespołowe (lub projekt).
8. Znam nazwę drużyny, imię i nazwisko zastępowego i drużynowego i wiem, jak się z nimi skontaktować.

Uwaga: próbę można poszerzyć o dodatkowe wymagania przyjęte w drużynie.

Więcej w artykule: Harcerz

Stopnie harcerskie u dziewcząt

Stopnie harcerskie
1. ochotniczka (och.)
2. tropicielka (trop.)

Stopnie starszoharcerskie:
3. pionierka (pion.)
4. samarytanka (sam.)

Stopnie wędrownicze:
5. harcerka orla (HO)
6. Harcerka Rzeczypospolitej (HR)

Stopnie harcerskie u chłopców

Stopnie harcerskie:
1. młodzik (mł.)
2. wywiadowca (wyw.)

Stopnie starszoharcerskie:
3. odkrywca (odkr.)
4. ćwik (ćw.)

Stopnie wędrownicze:
5. harcerz orli (HO)
6. Harcerz Rzeczypospolitej (HR)

Stopnie instruktorskie

• Przewodnik/Przewodniczka
  
• Podharcmistrz/Podharcmistrzyni
  
• Harcmistrz/Harcmistrzyni
  

Stopnie instruktorskie oznaczane są kolorem podkładki pod Krzyżem Harcerskim oraz odpowiednim kolorem lilijki na lewym rękawie munduru.

Ciekawostki

• Andrzej Małkowski wśród propozycji nazwy pierwszego stopnia harcerskiego przedstawiał dosłowne tłumaczenie z angielskiego tenderfoot - delikatna nóżka, a także żółtodziób, fryc i ostatecznie przyjęte młodzik.
• Harcerza bez stopnia nazywano kiedyś ciurą, a w drużynach związanych z KIHAM - biszkoptem (nazwę tę stosują nadal niektóre drużyny).

Bibliografia

• Związek Harcerstwa Polskiego "Stopnie i sprawności harcerskie", Harcerskie Biuro Wydawnicze "Horyzonty", Warszawa 2004
• Uchwała nr 40/XXXII Rady Naczelnej ZHP z dnia 15 czerwca 2003 r. w sprawie przyjęcia instrumentu metodycznego – stopnie harcerskie.